“Danışmanların sahip oldukları bilgi ve tecrübe, hizmet verilen kuruluşun sahip olduklarından daha farklı ve yenilikçi olmalı, bu kuruluşa yeni bir şeyler katmalıdır.”
Danışma işlevi, toplum içinde yaşayan her bireyin başvurduğu sorun çözme yöntemlerden birisidir. Bu işlev gerek kamu gerekse özel sektör yönetiminde, karar alma ve uygulama pozisyonunda bulunan yöneticiler için daha çok önem taşır. Günümüz koşullarında büyük yada küçük bütün işletmelerin yönetimi oldukça zorlaşmıştır. Yöneticiler sadece işletme içersinde olana bitene değil, aynı zamanda dış çevreye de duyarlı olmak zorundadırlar. Böyle bir yapı içinde karar alma pozisyonunda bulunanların kurum içi ve kurum dışı tüm sorunlarla baş edebilmeleri ve kurumun uzun vadede geleceğini pozitif yönde etkileyecek kararları alabilmeleri kendilerine yardımcı olacak bir takım mekanizmaları kullanmalarına bağlı olmaktadır.
İşte “Danışma işlevi” de yöneticilerin yada her türlü karar alma durumunda olan kişilerin, en makul kararları alabilmesi için kullanacağı imkânlardan birisidir.
Dünyada özel sektörde veya kamuda danışman kullanımı gittikçe yaygınlaşmaktadır. Bunun temel nedeni, yönetim işinin gittikçe yoğun veya karmaşık hale gelmesi ve işletmelerin geleceklerini etkileyecek hususların oldukça fazla ve kestirilemez olmasıdır. Bu karmaşada yöneticilerin artık eski klâsik yönetim anlayışı ile işletmelerini geleceğe taşımaları mümkün gözükmemektedir. Bunun için işletmeler imkân ölçüsünde kendisine yardımcı olacak danışmanlardan faydalanma yoluna gitmektedir.
Danışmanlık mesleği her geçen büyümeye devam eden ve çeşitliliği artan önemli mesleklerdendir. Her büyüyen ve gelişen sektör veya mesleklerde nitelikli personel ihtiyacı olduğu gibi danışmanlıkta da bu ihtiyaç can alıcı noktadadır. Üstelik danışmanların yönlendirdiği, yardımcı olduğu kurumların ihtiyacı olduğu konularda kurum içersinden daha uzman ve tecrübeli olması gerekir. Başka bir ifadeyle Danışmanların sahip oldukları bilgiler ve tecrübe, hizmet verilen kuruluşun sahip olduklarından daha farklı ve yenilikçi olmalı, bu kuruluşa yeni bir şeyler katmalıdır. Danışmanların uzman oldukları alanları ve sektörleri çok iyi takip etmeli, iyi bir araştırmacı rolünü üstlenmelidir. Ancak her zaman en iyi araştırıcılar, en iyi danışmanlar olmayabilir. Ama iyi araştırıcılar, iyi danışman haline gelebilirler. Danışmanlık becerileri geliştirilebilen, öğrenilebilen nitelikler arasındadır
Danışman olmak için öncelikle danışmanlık yapacağınız alanda bilgi birikimine sahip olmalısınız. Bilgi birikimine sahip olmayı 5-10 yıl tecrübeli olmakla ilişkilendirmek de doğru olmaz. Önemli olan potansiyel müşterileriniz için çözüm üretebilecek bilgi seviyesine ulaşmış olmak. Kendinizde bu bilgi birikimini görüyorsanız tabi ki siz de danışmanlık yapabilirsiniz. Fakat konuya hâkim olmak ürününüzü/hizmetinizi yani bilginizi satabilmek için tek etken değil. Çünkü öncelikle insanların sizi bulabilmesi, değerlendirebilmesi gerekiyor.
Günümüzde ihtiyaç duyulan hemen hemen her alanda hizmet veren ve pek çok farklı meslek gruplarına yardımcı olan danışmanlar var ve hepsinin sahip olması gereken özellikler, bitirmiş olması gereken bölümler, branş alanları farklı. Çeşitliliğe baktığımızda Yönetim danışmanlığı, Strateji ve İş geliştirme, Pazarlama, Satış, Finans, Yatırım, Teknoloji geliştirme, Hukuk, Eğitim, Aile, Evlilik, Psikoloji, Spor, Sanat ve Gayrimenkul danışmanlıkları gibi. Bunların içerisinden örnek vermek gerekirse; hemen her büyük şirketin yüksek ücretler ödediği yönetim danışmaları en başta gelmektedir. Çünkü devir değiştikçe pazardaki rekabet ortamı artmış, kişilerin ve şirketlerin çalışma sitilleri değişmiş, bu gibi faktörler de yönetim danışmanlığı adı altında bir mesleğin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Yönetim danışmanlığı yapan kişilerin görevi; alanında uzman kişiler tarafından organizasyon, uygulama yöntemleri ve şekilleriyle alakalı sorunların belirlenmesi ve araştırılması, bu sorunlara yönelik çözümler üretilmesi alanında yapılan hizmetlerdir. İşte bu nedenledir ki yönetim danışmanları şirketler için büyük önem taşır
Mesela, yönetim fonksiyonlarının birinde veya birkaçında uzmanlık derecesinde bilgi sahibi olmalı, analitik düşünebilmeli, çözüm odaklı olmalı, danışmanlık yapacağı şirketi her yönüyle anlayabilmeli… Bu işi yapmak için ya ilgili bölümlerden mezun olmanız ya da kendinizi yönetim danışmanlığı alanında geliştirmiş olmanız gerekiyor. Diğer branşların danışmanlıkları da benzer yaklaşımla uzmanlık konularında bu şekilde faaliyet göstermektedirler.
Hangi branş danışmanlığı olursa olsun bu işte sahip olunması gereken ortak özellik, işletmelere veya insanlara fikir verebilecek, proje üretebilecek kapasitede olmanız. Yani temel olarak; bir durumun ne olduğunu anlayıp, oradaki sorunu görmek ve bunun üzerine çözüm önermek danışmanların yaptığı en önemli iş. Ancak bir insanın herhangi bir alanda uzman olması o işin danışmanlığını yapması için yeterli bir nitelik değil. Aynı zamanda insanlarla iletişiminin güçlü olması, çözüm odaklı düşünebilmesi, yenilikçi olması, liderlik vasıfları taşıması gibi özelliklere de sahip olması gerekiyor.
Sonuçta bu meslek gerçek anlamda profesyonellik, araştırma, çalışma ve yetenek gerektiriyor.
Danışman Nasıl Olunur? Danışmanlık işinin temel olarak üç safhası vardır;
1. Somut durumun tespiti
2. Mevcut ve muhtemel risklerin belirtilmesi
3. Çözüm önerilerinin sunulması.
Bu sınıflandırmadan da görüldüğü üzere danışmanlık işinin en zorlayıcı yanı danışmanın gerek akademik gerekse de pratik yaşamdan kaynaklanan bilgi ve tecrübesinin en üst düzeyde olması gerektiğidir. Çünkü bilgili ve deneyimli bir akıl, bir çok gereksiz bilginin arasından kendisi için gerekli bilgileri cımbızla seçip alabilecektir
Danışmanda Bulunması Gereken Özellikler
Günümüzde danışmanlar, işleri firma adına çözen, gerekli tüm dokümanı ve bilgiyi bir kerede masaya koyup eksiği gideren, hatta bazen firma adına denetime girip müşteri ya da denetçi nezdinde olumlu etki bırakan kişi olarak yorumlanıyor. Oysa bir danışman bildiğini aktararak, firmanın gelişmesine ve danışmanlık süresinden sonra da aynı bilgi ve beceriler ile firmanın yoluna devam etmesini amaçlamalıdır.
Bu yolda hedefine ulaşması için de danışmanın yapması gereken ve sahip olması gereken bazı davranışları vardır: Bunlar Etik kurallara riayet etmek, Empati kurabilmek, Müşteri ve çalışanları sabırla dinlemek, Kendisi için değil kurum ve müşteri için en iyi şeyi yapmak, Projeye ön yargısız yaklaşmak, Sorunları ilk elden gözlemlemek, Hedefe ulaşılana kadar işletmeye rehberlik etmek, fikir ve görüş vermek Doğru yönlendirme ile çözüme götürmek, Araştırmanın gidişini yakından izlemek, Destekleyici çalışma şekli ile ilgili açıklayıcı bilgi vermek gibi yaklaşımlar olabilir. Dolayısıyla bu davranışlarıyla danışman müşteri kurumlarında uzmanlığının dışında gönüllerde taht kurar ve işinde performansı da artar.
İyi bir danışmanın kendisinde olması gereken özellikler ise şöyle özetlenebilir.
Dürüst olmalıdır: İyi bir danışmanda olması gereken en büyük meziyet dürüst olmaktır. Danışman becerilerini ve daha önce yaptığı işleri sürekli size ve çevresine övmek yerine şu anda yapacağı işle kendini ispatlamalı ve enerjisini buna göre harcaması gerekir
Müşterisinin başarısını kendi başarısı olarak görmemelidir: İyi bir danışman, danışanın işinin hızlı ve etkin bir şekilde görülmesi ve projesinin başarılı olmasıdır. İyi danışmanlar proje bittikten sonrada karşılıklı anlayış içerisinde sürekli müşterilerini takip ederler ve projenin gelişimini izlerler.
Müşterisiyle samimi bir ilişki içinde olur: Soğuk, kendisini her açıdan müşterilerinden daha üstün gören, kibirli, sürekli seçkinci ve elit takılan, kendisine danışan firma sahiplerinin arkasından uygun olmayan ve nezaketsizlik içeren konuşmalar yapan ama bu firma sahipleriyle yüz yüze görüşürken sahte saygı davranışları içinde bulunan, kısacası samimi ve içten olmayan hiçbir danışmanı firmalar çalıştırmaz.
Tarafsız bir bakış açısına sahip olmalıdır: Etkin bir danışman gerçekleri ve doğruları firma sahibi ile konuşabilmeli. Bir projede durum verimli değilse ve iş felakete doğru gidiyorsa firma sahibine bunu açık açık söyleyebilmelidir.
Soru sormasını bilirler: Etkin bir danışman önüne getirilen konuda anlamadığı yerler olduğu zaman hiç ego yapmadan ve “beni bilgisiz sanacaklar” demeden en alt kademedeki çalışanlardan en tepedeki yöneticilere kadar herkesle temasa geçip güçlü sorular sorarak anlamadığı yerleri öğrenmeye çalışır.
Eleştiri almaktan çekinmezler: Bir danışmanın yaptığı işlerde gelişmesinin ve başarıya ulaşmasının temel faktörlerinden birisi etrafından gelen eleştirilere kulak kabartması ve kendisini de eleştirebilmesidir. Çünkü eleştiri kaldıramayan insan sürekli en vahim hataları üst üste yapacak ve elindeki projeyi mahvedip sizi büyük zarara sokana kadar da durmayacaktır.
Planlama ve raporlama yapabilmelidir: Plan yapmak odaklanmayı, odaklanmakta başarmayı getirir. Raporlama, yapılan yanlışları görme ve yanlışları düzeltme şansını verir.
Kendini geliştirmelidir; Yapılan iş gereği danışman kendini yenilemeli ve güncel olayları izlemelidir. Her sunum koşullar nedeniyle diğerinden farklı olur
Çözüm odaklı ve organizasyon yeteneği güçlü olmalı;Sonuçları ve nedenlerini doğru değerlendiren, doğru çözüm önerileri sunan ve doğru karar verebilen bir yeteneğe sahip olmalıdır. İş süreçlerinizin analizini yaparak süreç performanslarının artması yönünde çalışma yapabilmelidir.
İŞLETMELERİN DOĞRU DANIŞMANINI SEÇMESİ; Aslında tüm mesele danışman firmanın kendini çok iyi ifade edebilmesi ve müşterinin de doğru danışmanla doğru işi uygun yöntem seçerek yapması ile çözülebilir. Danışmanlık hizmetine başvuracak kurumların, işletmelerin danışman seçerken aşağıdaki hususları dikkate almalarında fayda vardır.
Nitelikli personel: Danışman kişi veya kuruluşta tarifi yapılan işi yapacak uzman kadronun özgeçmişi mutlaka incelenmeli ve teklif isterken bu özgeçmişlerin de teklife eklenmesi talep edilmelidir.
Referanslar (İş bitirme): Belki de en önemli göstergelerden birisi firmanın daha önce başka kuruluşlara benzer alanda hizmet verip vermediğidir. Sektöre yeni girmiş danışmanlarla karşılaşıldığında ise (danışmanlık sektörü sürekli yeni danışmanların türediği bir sektördür) firmadaki uzman kadronun özgeçmişlerindeki iş bitirmeleri de referans olarak baz alınabilir.
Organizasyon yapısı: Danışmanlık hizmeti birkaç kişiden alınacaksa veya bir firmanın koordinasyonunda yürütülecekse mutlaka işi hangi organizasyon yapısı ile yapacakları sorulmalıdır.
Deneyim: Uzun yıllar çalışmış deneyimli firmalar öncelikli olarak tercih edilebilir. Bu firmalar zaman içerisinde yaptıkları çalışmalarıyla sektörde yer edinmiş, genellikle güvenilir firmalardır.
Yeterli teknik donanım: Son olarak yapılacak iş için teknik donanıma ihtiyaç varsa hizmet kapsamında hangi ekipmanlarla çalışılacağı da yine danışmana sorulmalıdır. Özellikle mühendislik ve Ar-Ge çalışmalarında laboratuar ekipmanları ile test yapılması gibi hizmetin tamamlayıcısı faaliyetlere ihtiyaç duyulabilir.
SONUÇ: Danışmanlık mesleğinin önemi gittikçe artmaktadır. Küreselleşen dünya, büyüyen kurum veya işletmeler, İşletmelerin sorumluluk alanlarının genişlemesi, teknolojinin tahmin edilemez gelişimi ve herşeyin giderek karmaşık bir hal alması gibi gerçekler özellikle yönetici pozisyonundaki insanların işlerini daha da zorlaştırmakta, kararlar artık eskisi kadar kolay alınamamaktadır.Bu durum işletmelerde daha nitelikli yönetim kademelerini gerekli kıldığı kadar, aynı zamanda bu yöneticilere bilgisiyle, tecrübesiyle, üretkenliği ile yardım edecek danışmanları da gerekli kılmaktadır.
İlhan TANRIYAR / Proje ve Yönetim Danışmanı
www.ilhantanriyar.com